Przyroda

Walory turystyczno – przyrodnicze
 
Teren powiatu grudziądzkiego oferuje wiele atrakcji turystom również dzięki bogactwu form morfologicznych i osobliwościom przyrody. Zdecydowana część (ok. 75%) powierzchni powiatu to tereny rolnicze urozmaicone malowniczymi jeziorami i bagienkami śródpolnymi. Spragnieni wypoczynku nad wodą, mogą zażywać kąpieli w licznych jeziorach, spośród których najlepiej zagospodarowane są: j. Kuchnia, j. Zamkowe.
 
Uroku terenom powiatu grudziądzkiego dodają również parki podworskie oraz dość liczne zadrzewienia przyzagrodowe. Większość lasów skupia się w dolinie rzeki Osy oraz w północnej części powiatu.
 
Część gminy Grudziądz wchodzi w skład Chełmińskiego Parku Krajobrazowego. W roku 2018 na terenie gmin Grudziądz i Rogóźno utworzono Park Krajobrazowy Gór Łosiowych. Obszar naszego powiatu obejmuje również tereny wchodzące w skład europejskiej sieci ochrony przyrody NATURA 2000 (Dolina Dolnej Wisły, Cytadela Grudziądz oraz Dolina Osy).
 
Od 2006 roku gmina Świecie nad Osą wchodzi w skład obszaru Zielone Płuca Polski, dzięki temu, że większa część gminy
(⅔ powierzchni) to tereny Obszaru Chronionego Krajobrazu Doliny Osy i Gardęgi, a dodatkowym walorem są atrakcyjne kompleksy lasów, jezior i użytków zielonych.
Doceniając walory przyrodnicze powiatu grudziądzkiego ustanowiono tu dwa obszary chronionego krajobrazu: „Strefy Krawędziowej Doliny Dolnej Wisły” oraz „Doliny Osy i Gardęgi”.
 
Amatorzy wycieczek pieszych i rowerowych mogą podziwiać piękno przyrody na terenach rezerwatów przyrody: "Jamy", "Dolina Osy" i "Rogóźno Zamek”.
 
Największy rezerwat "Dolina Osy" zajmuje 665,12 ha. Utworzony został w 1994 r. w celu ochrony systemu przyrodniczego rzeki Osy. Występuje tu 59 gatunków ptaków chronionych (m.in. sowa uszata, czapla siwa, bocian czarny), a także inne, równie ważne, gatunki fauny, takie jak np.: kumak nizinny, żaba jeziorkowa, zaskroniec zwyczajny, jaszczurka zwinka czy żyworodna, borsuk. Wśród przedstawicieli flory na terenie rezerwatu spotkać można m.in. czosnek niedźwiedzi, lilię złotogłów czy wawrzynek wilczełyko. Godne uwagi oraz szczególnej ochrony, w postaci ustanowienia ich pomnikami przyrody, są rosnące na terenie rezerwatu: 2 dęby, zwane „Adam” (o obwodzie 582 cm) i „Ewa” (o obwodzie 443 cm) oraz dąb „Pokorskiego” (o obwodzie 292 cm).
 
Rezerwat leśny "Jamy" o powierzchni 106,11 ha (utworzony w 1967 r.) chroni fragmenty buczyny pomorskiej oraz zbiorowiska grądowe. Rezerwat w swej północnej części posiada torfowisko przejściowe, zwane „Białym Bagnem”, gdzie łosie mają swoją przejściową ostoję, a także gniazdują tu żurawie, które co roku wyprowadzają lęgi.
 
W pobliżu średniowiecznych ruin zamku krzyżackiego rozpościera się na obszarze 28,54 ha rezerwat "Rogóźno - Zamek", obejmujący części zbocza i około 1800-metrowy odcinek rzeki Gardęgi. Ochronie podlega tu od 1974 r. fragment wielogatunkowego lasu liściastego tzw. grądu zboczowego z dużym udziałem dębu, lipy, grabu, rzadziej klonu i jaworu, zaś wielką osobliwością są okazy jarzębu brekinii – drzewa objętego w Polsce ochroną gatunkową. Skupienie dziesięciu około 120-letnich okazów brekinii o obwodzie 64-120 cm w pierśnicy i wysokości 14-18 m uznano pomnikami przyrody
 
Na obszarze powiatu grudziądzkiego zarejestrowano około 200 pomników przyrody, a pośród nich pojedyncze drzewa, aleje drzew, głazy narzutowe, wychodnie zlepieńców plejstoceńskich, nisze źródliskowe i źródła artezyjskie.         
W celu ochrony wyjątkowo cennych fragmentów krajobrazu naturalnego i kulturowego oraz dla zachowania jego wartości estetycznych na terenie wsi Słupski Młyn w 1998 roku utworzono Zespół Przyrodniczo – Krajobrazowy „Słupski Gródek nad Osą”. Objęto tam ochroną grodzisko wczesnośreniowieczne i cenne fragmenty starodrzewu.
 
Na pograniczu gminy Grudziądz i Rogóźno wyznaczono 93,52 ha, gdzie utworzono stanowisko dokumentacyjne „Białochowo”. Jest to jedyna tego typu forma ochrony przyrody na terenie województwa kujawsko-pomorskiego. Obszar ten obejmuje unikalny fragment wysoczyzny morenowej wraz ze strefą zboczową Kotliny Grudziądzkiej, z licznymi niszami źródliskowymi, wąwozami i chronioną w formie pomnika przyrody wychodnią zlepieńców plejstoceńskich. Na tym terenie Nadleśnictwo Jamy wytyczyło i urządziło ścieżkę edukacyjną.